صحیفه سجادیه - دعای شماره ۲۴ - فراز ۱۱

هَيْهَاتَ مَا يَسْتَوْفِيَانِ مِنِّي حَقَّهُمَا، وَ لَا أُدْرِكُ مَا يَجِبُ عَلَيَّ لَهُمَا، وَ لَا أَنَا بِقَاضٍ وَظِيفَةَ خِدْمَتِهِمَا، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَعِنِّي يَا خَيْرَ مَنِ اسْتُعِينَ بِهِ، وَ وَفِّقْنِي يَا أَهْدَى مَنْ رُغِبَ إِلَيْهِ، وَ لَا تَجْعَلْنِي فِي أَهْلِ الْعُقُوقِ لِلْآبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ يَوْمَ تُجْزَى كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ وَ هُمْ لَا يُظْلَمُونَ.

چه بسیار دور است (شگفتا) ایشان نمى‏ توانند حق خود را از من به درستى بگیرند (زیرا حقوق آنها بسیار و بیش از آنست که بتوانند همه ‏ى آنها را بستانند) و من نمى‏توانم آنچه (حقوقى) که براى آنها بر من واجب است دریابم، و شرط خدمت و چاکرى آنان را بجا آورم، پس بر محمد و آل او درود فرست، و مرا (در انجام وظیفه) یارى کن اى بهترین کسى که از او یارى مى‏خواهند، و توفیقم ده اى راهنماینده ‏تر کسى که به او رومى‏ آورند، و مرا روزى (قیامت) که هر نفسى به آنچه کرده جزا داده مى‏شود در حالى که به آنها ستم نمى‏شود در جرگه‏ ى کسانى که با پدران و مادران بدرفتارى کرده و آنها را آزرده ‏اند قرار مده (حضرت امام محمد باقر علیه‏ السلام فرموده: خداوند عزوجل براى بنده در سه چیز رخصت قرار نداده «آنها را آسان نشمرده»: اداى امانت و سپرده به نیکوکار و بدکار، و وفاى به عهد و پیمان براى نیکوکار و بدکار، و نیکى به پدر و مادر نیکوکار باشند یا بدکردار. و از زهرى روایت شده که گفته: على بن الحسین علیهما السلام با مادرش طعام نمى‏ خورد، و به مادر خود خوشرفتارترین مردم بود، از آن حضرت سبب طعام نخوردن با مادر را پرسیدند؟ فرمود: مى‏ترسم با مادر طعام خورم و چشم او به چیزى از خوردنى سبقت گیرد و من ندانسته آن را بخورم پس عاق او گردم. سید نعمت الله جزائرى- علیه الرحمه- در شرح خود بر صحیفه پس از نقل این روایت مى‏ نویسد: مراد از مادر آن حضرت علیه ‏السلام در اینجا پرورش‏ دهنده‏ ى آن حضرت است که کنیز امام حسین علیه ‏السلام بوده، و اما مادر حقیقى آن بزرگوار چنانکه صدوق- رحمه الله- از حضرت رضا علیه‏ السلام روایت نموده هنگام زائیدن از دنیا رفته، پس امام حسین علیه ‏السلام او را به کنیزى سپرد، و آن حضرت او را مادر مى‏خواند، و گفته شده: که مادر آن حضرت علیهما السلام در واقعه کربلا خود را در فرات انداخت از جهت اینکه صبرش تمام گشته یا از اسیرى مى‏ترسید، زیرا او از دختران پادشاهان عجم بود و از یزید گمان مى‏برد دشمنى سختى را که بین پادشاهان عرب و عجم بود، و گفته شده: سیدالساجدین علیه‏ السلام چون آنچه در آن بیابان بسرشان آمده دید براى مادر خود ترسید به آنچه که مادرش بر نفس خویش مى‏ترسید پس او را بر شتر یا اسبى سوار کرده و روانه ساخت و معلوم نشد به کجا رفت، و گفته شده: او را به کوهى در خراسان برد و در آنجا مرد، و آن کوه «که از سلسله‏ ى جبال خراسان است» الان بین مردم طهران معروف است که آن را زیارت مى‏کنند و به آن تبرک مى‏ جویند، و براى این گفتار از اخبار شواهدیست، خلاصه مادر حقیقى آن حضرت پس از واقعه‏ ى کربلا دیده نشده است، و آنچه روایت شده که آن حضرت علیه ‏السلام چون از شام برگشت مادرش را به مولى و غلام خود شوهر داد، مراد از مادر پرورش ‏دهنده‏ ى آن بزرگوار بود، نه مادر حقیقى او چنانکه بسیارى از دانشمندان گمان کرده ‏اند، زیرا پذیرفتنى نیست که دختر یزدجرد پادشاه عجم هنگامى که خواستند او را شوهر دهند به کسى جز حسین علیه‏ السلام تن نداد چگونه بعد از او به یکى از موالى و غلامان تن مى‏دهد؟! و نیز حمل مولى بر عبد و غلام غلط و نادرست است، زیرا مولى در اینجا به معنى محب و دوست است که از شیعیان باشد، و چون این مطلب را تحقیق و تصدیق نمودى بدان که از پیغمبر صلى الله علیه و آله رسیده: مردى به آن حضرت گفت: یا رسول‏ الله کیست سزاوارترین مردم به خوشرفتارى و آمیزش من با او؟ فرمود: مادرت، گفت: پس از او کیست؟ فرمود: مادرت، گفت: پس از او کیست؟ فرمود پدرت. مادر را دوبار بیان فرمود، و در روایت دیگر سه بار بیان کرده، و بعضى علماء گفته ‏اند: گفتار پیغمبر صلى الله علیه و آله دلیل است بر اینکه دو ثلث مال فرزند براى مادر است بنا به روایت یکم یا سه چهار آن بنا به روایت دوم، و براى پدر سه یک است یا چهار یک، و آیات و اخبار که زیادى حق مادر را بر پدر بیان مى‏کند بسیار است، و این منافات با اختصاص پدر براى ولایت و سرپرستى فرزند ندارد، زیرا قیام به آن از جمله‏ ى چیزهائى است که مناسب مردان است).