اخلاق و كردار ناپسند
بخشی از دعای ششم صحیفه سجادیه :
پناه ببرید به خداوند بزرگ از
1. نيكو انابه و توبه را بايد از خداوند متعال درخواست كرد .
2. گناه ، چرك و آلودگى و توبه ، پاكيزگى از آن است .
3. بايد از خداوند سبحان اصلاح تدريجى را طلب كرد ، چرا كه امام عليه السلام كلمه ى «استصلاح» را در اين قسمت به كار برده است كه در معنا با «اصلاح» فرق دارد و نوعى برون رفت آرام و تدريجى به سوى صلاح را گويند ؛ چنان كه تفاوت «اخراج» و «استخراج» در اين است كه اخراج به صورت دفعى و شديد واقع مى شود، ولى استخراج ، به تدريج به دست آوردن و آرام عمل كردن است و اين به دليل آن است كه گاهى اصلاح سريع نفس خطرناك مى باشد و ممكن است به مرگ بينجامد و هم از اين رو است كه دستورهاى اساتيد فن اخلاق و معارف ، معمولا بسيار ملايم و تدريجى است و هيچ گاه از شاگرد خود توقع ندارند كه مثلا يك روزه صفت پسنديده ى عدالت را در خود ايجاد كنند .
4. مقصود از «عافيت» در اين فراز ، عافيت از گناه و پيدايش اطاعت است كه مراد از آن اصلاح امور نفسانى است . اگر چه با عام بودن معناى عافيت نيز منافات ندارد ، ولى قرائن قبل و بعد آن شايد همان معناى اول را تأييد كند كه مقصود رهايى از گناهان و توفيق بر اطاعت است .
5. بايد از خداوند متعال خواست كه ما را به دريافت بشارت آمرزش و امان در همين دنيا مفتخر سازد و اين نويد را به آخرت موكول نفرمايد ، زيرا :
الف) دريافت اما نامه ى آخرت در اين دنيا ، تنها براى كسى ميسور است كه از آب و خاك اين عالم رهايى يافته و داراى تجرد برزخى و يا احيانا تجرد عقلانى و مصداق فرمايش حضرت امير عليه السلام گردد كه فرمود : «در ايام فترت و رويگردانى مردمان از خداوند ، خداى سبحان را بندگانى است كه با ايشان در نهان نجوا دارد و پيوسته به انديشه ى ايشان الهام مى كند و آنان را هدايت مى فرمايد.» و آيه ى : (لهم البشرى فى الحياة الدنيا) به ايشان اشارت دارد.
ب) اين بشارت، آرامش خاطر در زندگى دنيا را براى ايشان به ارمغان مى آورد.
ج) كرامت فوق العاده اى است كه موجب مى شود انسان با ساختار قيامت و عوالم ديگر آشنا شده و به راحتى آماده ى سفر به آخرت گردد .
از خداى منان درخواست مى كنيم كه اين كرامت عظيم را به همه ى ما مرحمت فرمايد ، بحق محمد و آله .
اللهم صل على محمد و آله ، و قنى من المعاصى ، و استعملنى بالطاعة ، و ارزقنى حسن الانابة ، و طهرنى بالتوبة ، و أيدنى بالعصمة ، و استصلحنى بالعافية ، ، و أذقنى حلاوة المغفرة ، و اجعلنى طليق عفوك ، و عتيق رحمتك ، و اكتب لى أمانا من سخطك ، و بشرنى بذلك فى العاجل دون الآجل ، بشرى أعرفها ، و عرفنى فيه علامة أتبينها ، ان ذلك لا يضيق عليك فى وسعك ، و لا يتكأدك فى قدرتك، و لا يتصعدك فى أناتك ، و لا يؤودك فى جزيل هباتك التى دلت عليها آياتك ، انك تفعل ما تشاء ، و تحكم ما تريد ، انك على كل شى ء قدير ؛
خدايا ! بر حضرت محمد و خاندان او درود فرست و مرا از گناهان نگاه دار و بر اطاعت خود بگمار و بازگشت از گناه را به بهترين وجه نصيبم گردان و با آب توبه پاكم ساز و با حفظ و مصونيت بخشى خود تأييدم فرما و عافيت و سلامت ، از اهل صلاح و سدادم قرار ده و شيرينى مغفرت را به من بچشان و مرا رها شده ى عفو و آزاد شده ى رحمتت قرار ده و خط امانى برايم بنگار تا از غضبت مصون باشم و نويدت را در همين دنيا – نه آخرت – به من برسان ؛ نويدى كه آن را بشناسم و برايم نشانه ى قابل فهمى در آن تعبيه كن تا به درستى آن را بشناسم . اينها كه مى خواهم براى تو مشكل نيست و با وجود قدرت غيرمتناهى تو ، هرگز تو را خسته نمى كند و از حوصله ى حلم تو بيرون نيست و عطاياى فراوان كه با نشان هاى بسيار ظاهر مى شود براى تو خستگى نمى آورد ؛ كه تو هر چه اراده فرمايى ، مى كنى و به هر چه بخواهى فرمان مى دهى ، چرا كه بر همه چيز توانايى .
نكته هاى متنوع فراز پايانى دعاى شانزدهم
1. نيكو انابه و توبه را بايد از خداوند متعال درخواست كرد .
2. گناه ، چرك و آلودگى و توبه ، پاكيزگى از آن است .
3. بايد از خداوند سبحان اصلاح تدريجى را طلب كرد ، چرا كه امام عليه السلام كلمه ى «استصلاح» را در اين قسمت به كار برده است كه در معنا با «اصلاح» فرق دارد و نوعى برون رفت آرام و تدريجى به سوى صلاح را گويند ؛ چنان كه تفاوت «اخراج» و «استخراج» در اين است كه اخراج به صورت دفعى و شديد واقع مى شود، ولى استخراج ، به تدريج به دست آوردن و آرام عمل كردن است و اين به دليل آن است كه گاهى اصلاح سريع نفس خطرناك مى باشد و ممكن است به مرگ بينجامد و هم از اين رو است كه دستورهاى اساتيد فن اخلاق و معارف ، معمولا بسيار ملايم و تدريجى است و هيچ گاه از شاگرد خود توقع ندارند كه مثلا يك روزه صفت پسنديده ى عدالت را در خود ايجاد كنند .
4. مقصود از «عافيت» در اين فراز ، عافيت از گناه و پيدايش اطاعت است كه مراد از آن اصلاح امور نفسانى است . اگر چه با عام بودن معناى عافيت نيز منافات ندارد ، ولى قرائن قبل و بعد آن شايد همان معناى اول را تأييد كند كه مقصود رهايى از گناهان و توفيق بر اطاعت است .
5. بايد از خداوند متعال خواست كه ما را به دريافت بشارت آمرزش و امان در همين دنيا مفتخر سازد و اين نويد را به آخرت موكول نفرمايد ، زيرا :
الف) دريافت اما نامه ى آخرت در اين دنيا ، تنها براى كسى ميسور است كه از آب و خاك اين عالم رهايى يافته و داراى تجرد برزخى و يا احيانا تجرد عقلانى و مصداق فرمايش حضرت امير عليه السلام گردد كه فرمود : «در ايام فترت و رويگردانى مردمان از خداوند ، خداى سبحان را بندگانى است كه با ايشان در نهان نجوا دارد و پيوسته به انديشه ى ايشان الهام مى كند و آنان را هدايت مى فرمايد.» و آيه ى : (لهم البشرى فى الحياة الدنيا) به ايشان اشارت دارد.
ب) اين بشارت، آرامش خاطر در زندگى دنيا را براى ايشان به ارمغان مى آورد.
ج) كرامت فوق العاده اى است كه موجب مى شود انسان با ساختار قيامت و عوالم ديگر آشنا شده و به راحتى آماده ى سفر به آخرت گردد .
از خداى منان درخواست مى كنيم كه اين كرامت عظيم را به همه ى ما مرحمت فرمايد ، بحق محمد و آله.
...........................
