برنامه روزانه یك مسلمان
بخشی از دعای ششم صحیفه سجادیه
یك مسلمان باید برنامه
اللغه: و اعمم از عموم به معنى شمول و احاطه و در بعض نسخ عمم از تعميم است.
اقطار: جمع قطر يعنى اطراف و جوانب.
خزر: محرك يعنى كوچك چشم فرقه ى از ناسند گويند قومى هستند از خزر اطراف قبه فعلا قرائى هست اهل آنجا را خزر گويند، بعضى اهل آنجا كه در نجف اشرف بود چنين مدعى بود.
نوبه و حبشه دو فرقه اند و رنگ آنها به نهايت سياه است.
زنج: معرب زنگ و آن زنگبار است.
سقالبه: بعضى بصاد گويند فرقه ى هستند از مردمان كه سرخ رويانند محل آنها ما بين خزر و قسطنطنيه است.
ديالمه: از ديلم و آن شهرى بود ما بين قزوين و لاهيجان متصل به خاك رشت و الان مخروبه است و دهى دارد معروف به دليمان و ظاهرا ديلمان باشد.
اشراف: يعنى اطلاع.
شرح: يعنى فروگير و احاطه نما به اين ملائكه يا به آن دعا دشمنانت را در اطراف شهرهاى تو از هند و روم و باقى تبعه ى كفر آن كسانى كه پنهان است نامهاى آنها و صفات آنها و به تحقيق كه شمرده ى تو آنها را به شناسائى خود و مطلعى بر آنها به قدرت خود.
اللغه: ثبط منع نمودن و بازداشتن، فرقه جدائى و پراكنده بودن
احتشاد: اجتماع.
الاعراب: باء در قوله بالمشركين و با لنقص و بالفرقه سببيه است.
يعنى: خداوندا مشغول نما كافران به كافران از گرفتن اطراف مسلمانان و بگير آنها را به نقص از كم بودن آنها و بازدار آنها را به پراكندگى بدل از اجتماع ايشان بر مسلمين قوله: و خذهم يعنى مشغول ساز آنها را از كمى خود از اينكه قصد مسلمين كنند.
كلمه ى عن از براى بدل است يعنى بگير نقص كفار را بدل از نقص اهل اسلام و ضمير تنقصهم راجع است به سوى مسلمين.
.............................
