برنامه روزانه یك مسلمان
بخشی از دعای ششم صحیفه سجادیه
یك مسلمان باید برنامه
اللغه: افتنان گمراه شدن.
عزيز: غالب، ابتلاء: آزمايش.
يعنى: بى نياز نما مرا و وسعت بده مرا در روزى خودت و گمراه نكن مرا به سبب نظر در مال و منال يا اينكه مفتون منما مرا كه منتظر رزق شوم و مياز ما مرا به اينكه من تكبر بر اقران خود كنم و مرا بنده ى مر خودت قرار ده.
تذنيب: افتادن در نظر دو احتمال دارد يكى آنكه نظر در مال و منال مردم داشته باشد و آن را سبب گمراهى من قرار نده و لذا متقين و زهاد غض بصر مى نمودند از اينيت ظلمه و ملابس و مراكب ايشان زيرا كه ايشان اخذ اين امور نمودند از براى نظر مردمان پس امورات دنيويه ايشان سبب افتنان خواهد بود. ديگر آنكه نظر به معنى انتظار باشد يعنى مرا مفتون مساز به انتظار رزق و هر دو معنى مناسبند.
اللغه: العجب، به سكون الجيم و ضم العين عبارت از بزرگ دانستن عمل است و بر خود باليدن گويا خيال كند كه فوق اين عبادت متصور نشود و در مقام بندگى من لايق ذات باريست و آنچه در خور معبود بود به جاى آوردم نه اينكه عجب مطلق خوش آمدن از عمل باشد بلكه انسان اگر عملى كند از عبادات و در آن عمل مسرور شود و مع ذلك خود و عمل خود را نزد خالق كم داند ضرر ندارد و از اينجا روشن شد فرق ما بين ريا و عجب زيرا كه ريا عمل از براى غير خدا
است و عجب از براى خدا است لكن در خيال خود گويد عملم خوش عملى بود و در خور معبود.
محق: نقصان و زوال.
فخر: اظهار بزرگى نمودن از حيث شرف و بزرگى و علم و آداب، و نسب و حسب و فرق ميان كبر و فخر آن است كه كبر را انسان ملاحظه كند در نفس خود كه من اكملم از جهت رتبه و شرافت، و فخر اظهار اين مراتب است بدون اينكه چيزى ملاحظه شود.
يعنى: فاسد مكن عبادت و بندگيم را به سبب عجب و جارى نما تو از براى مردم بر دستم خير را و ناقص منما تو او را به سبب منت گذاشتن من و عطا نما تو بر من محاسن اخلاق را و حفظ كن مرا از فخر نمودن.
دفع شبهه: نسبت افساد به خدا دادن و حال آنكه مفسد عجب است از اين جهت است كه امثال اين نسبت مجاز است كقوله: لا تسلط علينا من لا يرحم پس معنى عبارت آن است كه منع نفرما لطف خود را از من آن لطفى كه سالم باشد به او عبادت من از فساد يا آنكه حفظ نما تو مرا از شر شيطان دال به سوى عجب تا آنكه فاسد نشود عبادت من از عجب با اينكه عجب مسبب از امتحان خدا است و خذلان او و لذا نسبت به خدا داده شد.
.................................
