در اين دعا از خداى متعال حضرت طلب اخلاق ستوده و اوصاف پسنديده كرده دورى از اخلاق ذميمه و صفات رذيله كه سعادت انسان به حقيقت از آن حاصل آيد تقاضا مى نمايد
و نخست به تحيت حضرت رسول اكرم و آلش پرداخته كه فرد كامل انسان و رب النوع اخلاق فاضله اند كه فرمود صلى الله عليه و آله «بعثت لا تمم مكارم الاخلاق» من از جانب خدا براى تتميم و تكميل اخلاق انسانى فرستاده شده ام لذا در مبدا مقاله درس اخلاق در ضمن راز و نياز با خدا با تحيت و درود پيغمبر اكرم و آل پاكش شروع نموده و عرض مى كند:
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل پاكش و مقام ايمان مرا به حد اكمل ايمان برسان و مقام يقينم را برترين مقامات يقين قرار ده (كه از مقام علم اليقين به مقام حق اليقين كه كامل ترين مقام يقين است برسم) و عملم را نيكوترين اعمال مقرر فرما
̶ و به لطف و كرمت نيت (خيرم) را وافر و مقام يقينم را صحيح (و ثابت و كامل) بدار و به قدرت كامله ى خويش هر عمل فاسد از من سر زده اصلاح فرما.
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل او و تو امورى كه اهتمام به آنها مرا (به دنيا) مشغول مى سازد كفايت فرما و در مقابل مرا به كارى كه فرداى قيامت از من درخواست مى كنى مشغول دار و در ايام عمرم فراغتى بخش تا به كارى كه براى آنم آفريده اى پردازم و مرا از خلق بى نياز گردان و رزق وسيع عطا فرما و مرا عزت بخش و به فكر (و انديشه بى نتيجه) و به مرض تكبر و خودپسندى مبتلا مگردان و به عبادت خالص خود مشغول دارم و عبادتم را به عجب و غرور باطل مساز و به دستم كارهاى خير براى مردم جارى ساز و آن كار خير را (به واسطه منت ضايع و نابود مگردان) و مرا عاليترين اخلاق كرامت فرما و از فخر و مباهات نيز محفوظم دار
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل او و بهر درجه كه مرا نزد خلق رفعت و بلندى عطا مى كنى به همان درجه مرا در نظر خودم پست و ذليل گردان (تا مايه ى غرور و تكبر من نشود) و به هر عزت كه در ظاهر به من عطا فرمودى همانقدر ذلت و حقارت به باطن ذاتم كرامت فرما (كه خود بين و مغرور به عزت ظاهرى نگردم)
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل او و مرا به هدايت شايسته اى بهره مند ساز كه هرگز به هيچ چيز مبدل نسازم و به طريقه حق و حقيقتى رهبرى كن كه ابدا از آن طريقه تخطى و لغزش نكنم و نيت خير با رشد (و يقين كاملم) عطا كن كه در آن هرگز شك راه ندهم و مرا عمر طويل ده مادامى كه عمرم در راه طاعتت صرف شود پس هرگاه عمرم چراگاه شيطان گردد آن زمانم قبض روح كن پيش از آنكه خشم تو بر من سبقت گيرد و غضبت حتم گردد
̶ پروردگارا بر من هيچ صفت ناپسند باقى مگذار جز آنكه اصلاح فرمائى و هيچ عيب و نقص كه مستوجب سرزنش و ملامت شوم مگذار مگر آنكه نيكو سازى و كامل گردانى و هيچ صفت و خصلت ناقص و ناتمام در من نماند جز آنكه به حد تمام و كمال رسانى.
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل او و عداوت دشمنان را با من به مهر و محبت و حسد ستمكاران را به لطف و مودت مبدل ساز و بدگمانى صالحان را در حق من به حسن ظن و اطمينان خاطر بدل فرما دشمنى نزديكان را با من به دوستى و عاق و آزار ارحام را به نيكى و احسان بدل گردان و خذلان و بى اعتنائى خويشانم را بدل به نصرت و ياورى فرما و حجت ظاهرى اهل مكر و مدار را با من به محبت حقيقى مبدل ساز و رد و انكار معاشرانم را با من به حسن رفتار و تلخى هر كس از ظالمان را به شيرينى امن و امان مبدل گردان.
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل او و هر كه در حقم ظلم و ستم كرد مرا بر او دست قدرت و نيروى انتقام عطا فرما و زبان مرا با خصم من گويا (و ناطقه مرا قوى) گردان و هر كه با من عناد و لجاج كند مرا بر او فيروز گردان و هر كه با من مكر و خدعه كند تو مكرى كه بر او غالب شوم به من عطا فرما و هر كه با من به قهر و غلبه برخيزد مرا بر او قدرت بخش و بر آنكه عيب جوئى و نكوهش كند مرا بر ابطال كلامش قادر ساز و از تهديد و توعيد مردمم سلامت بدار و مرا به اطاعت و پيروى كسى كه به راه سداد و صلاحم خواند و طريق هدايتم بنمود موفق ساز.
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل او و مرا تاييد كن كه با هر كس با من غش و خيانت كند در عوض با او مهربانى و راستى كنم و هر كس از من دورى كند به نيكوئى تلافى كنم و به هر كس كه مرا محروم (از احسان) كند بذل و عطا كنم و با هر كس از من قطع پيوند (و ترك دوستى) كند در مقابل با او بپيوندم و به محبت پردازم و هر كس مرا غيبت و بدگوئى كند در مقابل به ذكر خيرش ياد كنم و توفيقم عطا كن كه در مقابل نيكوئى (خلق و خالق) سپاسگزارى و از بدى خلق چشم پوشى كنم.
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل او و مرا به زيب و زيور صالحان بياراى و به جامه ى زينت اهل تقوى به پوشان كه بساط عدل و داد را بگسترانم و خشم خود را فرونشانم و آتش فتنه را خاموش سازم و تفرقه امت را جمع و اختلاف بين مسلمين را اصلاح گردانم و نيكوكارى را فاش و اعمال زشت خلق را مستور سازم و با خلق خوشرفتار و آسان گير و متواضع و خوش سيرت و بى تكبر و نيكو خلق باشم و به هر فضل و كمال سبقت گيرم زيادى مال دنيا را به مستحقان ايثار و اعطا كنم و اعطاء به غير مستحق و ملامت و سرزنش مردم نكنم و سخن به حق و حقيقت گويم هر چند سخت و مشكل باشد و مردم كمتر پذيرند و عمل خيرم را هر چند در قول و فعلم بسيار باشد اندك و ناچيز در نظر شمارم و باز اين اوصاف مرا تكميل فرما به دوام طاعت خود و ملازمت با جماعت مسلمين و دورى از اهل بدعت و اهل آراء مخترع (يعنى مدعيان باطل و دين تراشان جاهل).
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل او و وسيعترين رزق خود را بر من مقرر بدار هنگامى كه پيرى به من روى آرد و قويترين نيرو به من عطا فرما هنگامى كه به رنج و زحمت در افتم و مرا به كسالت و مسامحه در عبادتت مبتلا مگردان و نيز به نابينائى (و گمراهى) از طريق خود و به تعرض بر خلاف دوستى خود مبتلا مساز هرگز مرا با آنانكه از درگاه تو دور شدند معاشر مساز و از آنانكه به درگاهت روى آوردند دور مگردان.
̶ پروردگارا بر من مقرر فرما كه هنگام ضرورت و بيچارگى تنها به تو متوجه شوم و وقت حاجت و نيازمندى از تو حاجت خواهم و هنگام فقر و پريشانى به درگاه تو تضرع و زارى كنم و مرا هنگام اضطرار به اعانت خواستن از غير ذات اقدس خود امتحان مكن و به خضوع و ذلت سئوال از درگاه غير خود وقت فقر و درماندگى مبتلا مگردان و هنگام ترس و هراس نزد غير خود زار و نالان مساز كه اينها مرا مستوجب خذلان و قهر و اعراض تو و منع از لطف و احسانت خواهد ساخت اى مهربانترين مهربانان عالم.
̶ پروردگارا آنچه را كه شيطان به قلب من القا مى كند كه تمناها و پندارهاى باطل و حسد بر خلق است تو بدل گردان به تذكر عظمت و تفكر در قدرت خود و فكر و تدبير محو دشمنان خويش و آنچه كه خواهد بر زبانم جارى شود از فحش و لغو و بدگوئى و ريختن آبروى مردم و يا شهادت دادن باطل و غيبت از مومنى غايب يا بدگوئى به مومنى حاضر يا مانند اينگونه آفات و معاصى زبان همه را تو بدل گردان به ذكر و حمد و ثناى خود و استغراق در ستايش حضرتت و اقبال كامل بر مجد و عظمت و شكر و سپاس نعمتت و اعتراف به احسان و شماره ى نعم بى پايانت.
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل او و از تو درخواست مى كنم كه به من هرگز از خلق ظلم و ستمى نرسد در صورتى كه تو قادرى كه مرا از ظلم
̶ نگهدارى و ابدا به راه گمراهى نروم با آنكه تو توانائى كه مرا هدايت فرمائى و هرگز محتاج به خلق نشوم با وجود آنكه وسعت و بركت از جانب تست و هرگز طغيان نكنم با آنكه همه دارائى من از تست
̶ اى خداى من به سوى مغفرت و آمرزش تو وارد شدم و به درگاه عفوت عزم كردم و به در كرم و گذشت و بخشش تو مشتاقانه شتافتم و به فضل و كرم (نامنتهاى) تو وثوق و اطمينان يافتم و با من چيزى كه مستوجب آمرزش تو شوم نيست و در اعمالم كارى كه به آن مستحق بخشايش تو گردم وجود ندارد و براى نجات من بعد از آنكه بر بدكارى نفس خود حكم قطعى كردم (و به زشتى اعمالم اعتراف نمودم) ابدا مرا دست آويزى جز فضل و رحمت (نامنتهاى) تو نخواهد بود پس پروردگارا درود فرست بر محمد و آل او و در حق من كرم و تفضل فرما
̶ اى خداى من و زبانم را به هدايت گويا ساز و تعليم خدا ترسى و تقوى مرا الهام كن و به آن عملى كه نيكو و پاكيزه تر است موفق بدار و به كارى كه رضا و خشنودى تو در آن بيشتر است برگمار.
̶ پروردگارا مرا به نيكوترين راه كه عدل و نيكوئى و راستى است ببر و در مرگ و زندگانى بر آئين خود (كه دين اسلام و توحيد است) بدار.
̶ خدايا درود فرست بر محمد و آل او و مرا به خلق اقتصاد و ميانه روى بهره مند ساز و از اهل صواب و صلاح و از راهنمايان طريق رشد و هدايت و از بندگان شايسته خود قرار ده و در روز قيامت و معاد فوز و سعادت نصيبم فرما و در فراخ راه (دين حق و شرع اسلام از فريب شيطان) سلامت بدار
̶ پروردگارا براى آنكه نفسم همه كارش خالص براى تو شود آنچه از صفات و اعمال نفس ناشايسته است محو ساز و آنچه كه شايسته است باقى گذار تا هميشه با خلوص و اشتياق به راه رضاى تو شتابم) كه نفس اماره مرا تا تو نگه ندارى و محافظتش نكنى هالك (و باطل الذات) است
̶ پروردگارا تو ساز و برگ و مايه نشاط منى هرگاه محزون باشم و پناه تو جايگاه آسايش من است هنگامى كه از هر در محروم شوم استغاثه زاريم به درگاه تست وقتى كه كار من سخت شود كه اى خدا هر چه از من فوت و فاسد و نابود شود نزد تو عوض آن و شايسته و نيكويش خواهد بود و در هر چه تو دگرگون كنى تغييرى از روى حكمت است پس اى خدا پيش از آنكه گمراه شوم ارشادم به راه حق فرما و مرا به لطف و كرم از مونه ى تحكم و مشقت بندگان كفايت فرما و از هول روز معاد (و سختى قيامت) ايمنى بخش و به ارشاد نيكو در حقم عطوفت و مهربانى فرما.
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل او و به لطف و عنايتت از من دفاع فرما و به من نعمت قوت و قوت بخش و به كرمت مرا شايسته و صالح گردان و امراض (جسم و جانم) را به توجه كاملت دوا و شفا عنايت كن و در مقام بلند در سايه رحمتت بدار و لباس رضا و خشنوديت در من بپوشان و هنگامى كه امور (عالم در ضلالت و هدايت بهم) مشتبه شود مرا به نيكوترين طريق هدايت موفق بساز و چون اعمال به هم متشابه گردد به پاك و پاكيزه ترين عملم توفيق ده و چون ملل عالم با هم به تناقض و اختلاف برخيزند مرا بر آنچه بهترين رضاى تست موفق گردان (و از آراء متخالف به راه حق هدايت فرما).
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل او و بر سر من تاج كفايت و لياقت بنه و به حسن دوستى خود نام دارم گردان و طريق صدق و هدايت به بخش و مرا به وسعت و ثروت مفتون نگردان (و امتحان سخت مكن) و به كرمت مرا زندگانى خوش عطا فرما و به رنج و تعب شديد در زندگى ميفكن و دعاء (و عرض حاجاتم) را رد مكن كه اى خدا من بر تو ضدى قائل نشدم و با تو شريك و مانندى قرار ندادم (و هميشه به توحيد و يگانگى تو معتقد بودم).
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل او و مرا از اسراف مال بازدار و روزيم را از تلف (و تبذير) محفوظ گردان و دارائيم را به بركت وافر ساز و در آنچه انفاق و احسان به خلق مى كنم به راه حق و صواب هدايت فرما.
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل او و مرا بدون مشقت و زحمت اكتساب و از آنجا كه گمان نمى برم روزى عطا فرما تا به اشتغال به كسب روزى از راه عبادتت باز نمانم و با رنج و تعبهاى طلب رزق را به دوش نكشم.
̶ پروردگارا پس تو به قدرت كامله خود آنچه را من به كوشش و طلب مى خواهم به من (بدون رنج طلب) عطا فرما و از آنچه ترس و بيم دارم مرا به عزت خود پناه ده (و از آن امر مخوف حفظ كن)
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل او و آبروى مرا به واسطه وسعت دارائى (با سخاوت) محفوظ دار و جاه و مقامم را به واسطه ى تنگدستى خوار و مبتذل مساز تا در اثر تهى دستى از خلق كه روزى خوار تواند طلب روزى كنم و از مردم شرير تقاضاى عطا كنم تا مبتلا شوم به ستايش آنكه به من چيزى عطا كرده و به مذمت (و تكذيب) آنكه مرا منع از عطا نموده در صورتى كه توئى نه آنها صاحب اختيار و مالك عطا و منع.
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل او و مرا صحت و سلامت در راه عبادتت نصيب فرما و فراغت و آسايش در عين زهد (و بى علاقه بودن به دنيا) و علمى كه به عمل مقرون باشد عطا كن و ورع و پارسائى در عين تجمل و نيكوئى.
̶ پروردگارا خاتمه عمر مرا به عفو و بخششت مقرر فرما و اميدى (بى حد) كه به رحمت (نامنتهاى) تو دارم محقق ساز (و مرا به آن اميد نائل گردان) و راه وصولم به مقام رضا و خوشنودى خود سهل و آسان گردان و در همه احوال عمل مرا نيكو و شايسته ساز.
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل او و در اوقات غفلت مرا به ياد خود آگاه و متذكر فرما و به راه طاعت خود هنگام مهلت عمر موفق بدار و به راه محبت و دوستى خود را هم آسان ساز تا به محبتت خير دنيا و آخرتم را به حد كمال رسانى.
̶ پروردگارا رحمت و درود فرست بر محمد و آل او مانند بهترين درود و رحمتى كه به خلق پيش از او فرستاده اى از اول تا آخر آنها و نيز آنچه رحمت به خلق بعد از او (تا قيامت) خواهى فرمود و ما را هم در دنيا حسنه و سعادت بخش و در آخرت حسنه و جنت ابد عطا فرما و به رحمت نامنتهايت ما را از آتش قهر و عذابت نگاهدار.
.......................
