• بخشی از دعای شانزدهم
1- خداوند هر كس را كه پس از توكل به او، درباره فقرش شكایت به
امام معصوم عليه السلام در اين بخش ، از خداوند متعال مى خواهد تا همسايگان و دوستان را براى اقامه سنت و اخذ به آداب نيك اسلامى موفق بدارد . سپس در ادامه ، اين ادب هاى نيك را به تفصيل و يكايك برمى شمرد ، در اجراى هر يك از اين دستورها ، رفاه نظام اجتماعى و بهتر زيستن در همين جهان را به خوبى مى يابيم و در اين بخش ، مديريت دقيقى را احساس مى كنيم كه هرگز همانند مديريت هاى سياسى ، به كليات بسنده نمى كند ، بلكه در جزئيات زندگى و ظرايف آن دقت و براى هر موضوع خاص ، حكمى مقرر مى كند .
در ابتدا ، به احوال ضعيف توجه مى كند و از خداوند – تبارك و تعالى – مى خواهد تا مردم را طورى قرار بدهد كه با ضعفا ، به رفق و مدارا رفتار كنند و بى اعتنا نباشند ، بلكه تمام گرفتارى ها و خلأهاى زندگى آنان را پر كنند . اين خود ، سه اصل اساسى را پى مى ريزد :
1. گوارا بودن زندگى عمومى و پيدايش امنيت ؛
2. از بين رفتن فساد از ناحيه ى فقر ؛
3. حل مشكل تهى دستان .
هر يك از اين سه اصل ، از مشكلات فوق العاده ى جوامع است كه مديريت هاى اجتماعى كنونى در حل اين معضل ها وامانده اند و مكتب اسلام ، اين گونه مشكل هاى جامعه را با خود جامعه و با تحريك عواطف و رسيدن به فلاح و رستگارى در نزد خداوند متعال حل مى كند .
دستور ديگر ، عيادت مريض است ؛ عيادت معقول ، خود يك نوع كمك به بهبود بيمار است ، به ويژه اگر مرض طولانى و علاج آن مشكل باشد ، كه اين گونه بيمارها ، طبعا در خانه افتاده اند و به ملاقات ديگران ، مشتاق اند .
يكى از دوستان كه در يكى از كشورهاى اروپايى زندگى مى كرد ، براى رفقاى ما نقل كرده بود ، من مريض شده و در بيمارستان بسترى گشتم . دوستان ايرانى با دسته گل ، مرتب به عيادت من مى آمدند . مريضى كه در نزديك من بسترى بود و حال خوشى هم نداشت ، با كمال تعجب پرسيد : «اين همه آمد و شد در روز ملاقات براى چيست ؟» . گفتم : «اين دستور مذهب ما است.» او به شدت متأثر و چشمان اش اشك آلود شد و گفت : «من ، دو پسر دارم كه پس از مدت ها كه فهميده اند من بيمارم ، به در بيمارستان آمده اند و از پزشك معالج من ، حالم را پرسيده اند.» دكتر گفته است : «اين فرد خوب شدنى نيست.» آنان هم كارتى نوشته اند : «پدر ! متأسفانه ، دكتر تو ، چنين گفت و ما هم ديديم كه ملاقات ما مفيد نيست و موجب اتلاف وقت ما مى شود ، از شما خداحافظى مى كنيم !»
اين بى ادبى و بى مروتى ، در روح حساس پدر ، چه غوغايى بر پا مى كند ! آن پدر پير كه در دم مرگ و از زندگى مأيوس است ، با چه رنج و محنتى از اين بى اعتنايى خواهد مرد !
اين بى تفاوتى ، معلول خلأ تربيتى جامعه اى است كه همه چيز به جز نسل انسانى را مهم تر مى شمرد !
ادب ديگر ، نصيحت مشفقانه و مشاوره ى صحيح است . با مشورت ، عقل افراد درباره ى يك موضوع جمع مى شود و بهترين فكر ، ظهور مى كند .
ادب ديگر اين است كه از مسافر نو رسيده ، بايد ديدن كرد و اگر براى رفع احتياج خود ، ابزارى را طلبيد ، نبايد خوددارى شود ؛ قرآن كريم ، اين صفت را نكوهش كرده است و فرموده : (و يمنعون الماعون) و مفهوم «ماعون» دادن وام ، اثاثيه ى منزل ، رسيدگى به خويشاوندان و هرگونه نيكى نزديكان و ديگران را شامل مى شود .
و اجعلنى اللهم أجزى بالاحسان مسيئهم ، و أعرض بالتجاوز عن ظالمهم ، و أستعمل حسن الظن فى كآفتهم ، و أتولى بالبر عامتهم ، و أغض بصرى عنهم عفة ، و ألين جانبى لهم تواضعا ، و أرق على أهل البلاء منهم رحمة ، و أسر لهم بالغيب مودة ، و أحب بقاء النعمة عندهم نصحا ، و أوجب لهم ما أوجب لحامتى ، و أرعى لهم ما أرعى لخاصتى ؛
خدايا ! مرا آن چنان كن كه به بدى همسايگان و دوستان ، جواب نيك دهم و از ظالم آنان بگذرم و خوش گمانى خود را در بين جمعيت حفظ كنم و در كمال نيكى از همگى سرپرستى كنم و چشم خود را از روى عفت بر آنان بپوشانم و با نرمش و تواضع با آنان برخورد كنم و با نرمى قلب ، گرفتارها را يار باشم و در غياب آنان ، با محبت ، سرشان را بپوشانم و بقاى نعمت را براى آنان دوست بدارم و آن چه را براى نزدكان خود مى خواهم براى آنان نيز بخواهم و هر چه را براى خويشانم رعايت مى كنم ، براى آنان نيز رعايت كنم.
....................
