نیاز و نیازمند
• بخشی از دعای 12
ای حاجتمندان! بدانید كه برای حوائجتان جز در خانه
حمدا نعتق به من أليم نارالله الى كريم جوار الله، حمدا نزاحم به ملائكته المقربين و نضام به انبيائه المرسلين فى دار المقامه التى لا تزول، و محل كرامته التى لا تحول. و آن حمدى را به جاى مى آوريم كه بدان وسيله، از آتش سوزان و دردناك جهنم، به كرامت جوار رحمت الهى آرميده و در كنار ملائكه مقربين و در قرب انبيا مرسلين، در سراى جاويدان و محل كرامت غير قابل زوال قرار گيريم!
در چهار فراز اين دعاى شريف، امام عليه السلام آثار مختلفى را براى حمد بيان فرموده و در هر يك به ذكر آثار آن پرداخته است. در اين قسمت نيز حمدى را روا داشته كه بدان وسيله انسان از عقاب الهى رسته و در جوار كرامت الهى (در كنار انبيا و ملائكه الله) قرار گيرد.
و از آن جا كه مى دانيم پيوسته جزا از سنخ عمل است، لذا بايد هر يك از اقسام آن حمد، شباهت به حمد و ستايش صنفى از اصناف ملائكه و انبيا داشته باشد.
خداوند تبارك و تعالى در آيه 5 سوره شورى مى فرمايند: و الملائكه يسبحون بحمد ربهم و در بعضى آيات به پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم امر فرمودند كه تو خدا را حمد كن، زيرا اكثريت مردم آگاه به حمد الهى نيستند؛ همانند سوره عنكبوت آيه 63: قل الحمدلله بل اكثرهم لا يعقلون و در سوره لقمان آيه 25: قل الحمدلله بل اكثرهم لا يعملون.
اين فرمان ها كاشف از آن است كه حقيقت حمد كارى است سزاى مقام پيامبرى، و معلوم است كه مقصود از حمد فقط آوردن كلمه الحمدلله بر زبان نيست كه خلايق همواره بر سر زبان دارند.
و لذا هر يك از اولياء كامل الهى بر حسب حد و شعور و ظرفيت خود، حمدگو و ثناخوان حضرت حق مى باشند. از امام صادق عليه السلام نقل شده كه ايشان نذر فرمودند كه اگر مقصد آن بزرگوار عملى شود، حمدى كند كه احدى از خلايق نكرده باشد.
پس از مدتى، آن مقصد تحقق يافت، آن گاه حضرت فرمودند: الحمدلله! راوى عرض كرد: شما حمد خاصى را نذر كرديد كه در توان احدى نبود و نيست.
حضرت فرمود: اين همان نذر خاصى بود كه از عهده كسى بر نمى آمد!
البته بايد دانست كه در اين جا معرفت مطرح است، يعنى اين كه بدانيم حضرت از كلمه الحمد چه چيز را در باطن خود ديده و درخواست كرده؛ زيرا معرفت امام معصوم به دستگاه هستى به صورت علم حصولى نيست، بلكه با علم حضورى به ذره ذره هستى آگاه است؛ به عبارت ديگر، ايشان ربط و وابستگى جملگى را به ربانيت اله عالم ديده و نعمت هايى را كه از جانب او به تمامى موجودات رسيده شناخته و كمالات مخلوقات را در نظام هستى در افق آگاهى مطلق خود طى فرموده و سپس تمام حقيقت آن ها را به خداى متعال و به صاحب اصلى آنان مرتبط يافته و تمامى موجودات را استفاده كننده از همه آن نعمت ها و كمالات دانسته و تمامى ماسوى الله را تهى از هر كمال و هر گونه استقلال يافته و ملكوت موجودات را يكباره در دست اله عالم دانسته - كه بيده ملكوت كل شى - و سپس كلمه الحمدلله را بر حسب چنان كمال مطلقه اى بر زبان جارى فرموده است.
در اين فراز نيز، امام سجاد عليه السلام از خداى متعال چنين حمدى را درخواست مى نمايند.
....................
