برنامه روزانه یك مسلمان
بخشی از دعای ششم صحیفه سجادیه
یك مسلمان باید برنامه
و بعضى از فضلاء معنى ديگر نموده است يعنى فرمانبردارى ننموده ام وقت احسان تو مگر به ترك معصيت تو عملى ننموده ام عمل ديگرى را از اين بنده ى بى سرمايه هر قدر كه تامل نمودم اين سه معنى هيچكدام را مناسب با ذوق
نديدم زيرا كه مقام مقام آن است كه من مخالفت نموده ام نه اينكه، اطاعت نموده ام يا با توفيق يا بدون توفيق
شاهد: بر مطلب فقره ى سابقه و لاحقه و در سابقه عرض نمايد به خداى عزوجل كه سئوال كننده ام از روى حياء و شرمسارى، و در فقره لاحقه عرض نمايد آيا منفعت مى دهد مرا اقرار خودم بر معصيت خود و اعتراف خودم بر بديهاى خودم اگر مراد هر يك از سه معنى بود او را معصيتى نبود كه اعتراف نمايد ظاهر نظر قاصر آن است كه اين فقره از قبيل اخراج قبل از اسنادست چنانچه جماعتى از اهل علم در دفع تناقض استثناء گفته اند معنى عبارت آن است يعنى وقت احسان مگر كف از معصيت خودم فرمان بردارى ننموده ام معصيت ننموده ام به عبارت اخرى لم استسلم تعلق گرفته به مجموع مستثنى و مستثنى اين عرضى كه نمودم بر اذهان صافيه مخفى نيست. فتامل
گمان حقير آن است كه چيزى كه باعث شده است بر هر يك آن سه معنى دو چيز است يكى ظاهر عبارت به حسب استثناء متعارف و ديگرى فقره بعد قوله و لم اخل لكن گوئيم: ظاهر چنان است مگر اينكه فقره مقدم و موخر قرينه بر صرف ظاهر باشد و قوله (ع) منافات به معنى حقير ندارد زيرا كه مقصود امام عليه السلام آن است كه من هرگز از امتنان تو خالى نيستم و با اين حال معصيت تو را مى نمائيم.
بدان كه اين اختلافات در فهم كلام از براى آن بود كه اقلاع به معنى كف و بازداشتن باشد از شيى ء و اگر به معنى نزديكى باشد يا به معنى بادبان كردن كشتى باشد معنى كلام حاجت به تكلف ندارد.
هرگز خالى نبوده ام در همه ى حالات از نعمت دادن تو چگونه تصور شود كه موجود بعد از اينكه به عالم وجود داخل شد خالى شود از نعمت خالق و موجد زيرا كه نعمت بقاء وجود اگر از او گسيخته شود فناى صرف و عدم مطلق خواهد بود پس باقى بودن وجود اعظم نعمت است و او با او هست.
..............................
