بخشی از دعای دوازدهم صحیفه سجادیه:
1- خداوند امور فاسد بندگانش را از راه توبه اصلاح
عد: ماخوذ است از عيد و عود و عائده به معنى عطاء و بخشش است.
اقتراف: به معنى كسب نمودن.
تغمد: پوشاندن.
شرح: يعنى پس عطا نما تو بر من به چيزى كه عطا نمودى به او بر كسى كه كسب نموده است از پوشانيدن تو، ببخش بر من به چيزى كه بخشيدى تو به او كسى را كه انداخت خود را به دست خود به سوى تو از عفو تو، منت بگذار بر من به چيزى كه بزرگ نيست بر تو اينكه منت بگذارى تو بر كسى كه آرزو دارد بر تو آمرزيدن تو.
تنبيه: اين نحو سئوال نمودن بعد از كمال فروتنى و اعتراف به ذلت است و لذا مصدر نمود به فاء در قول خود فعد پس كسى العياذ بالله مرتكب معصيت شد لكن در قلب خود اين نحو ذلت و فروتنى از جهت او حاصل نشد ثمرى نخواهد بر توبه ى او مترتب شد.
اللغه: اناله: رسيدن.
صفر: خالى.
اشباه و انداد: به يك معنى هستند.
شرح: يعنى بگردان تو از جهت من در امروز نصيب و بهره ى كه برسم من نصيبى از خوشنودى تو بازنگردان مرا خالى از چيزهائى كه منقلب مى شود به سوى او بندگى كنندگان تو از بندگان تو، من اگر چه پيش نفرستادم چيزهائى
اللغه: اناله: رسيدن.
صفر: خالى.
اشباه و انداد: به يك معنى هستند.
شرح: يعنى بگردان تو از جهت من در امروز نصيب و بهره ى كه برسم من نصيبى از خوشنودى تو بازنگردان مرا خالى از چيزهائى كه منقلب مى شود به سوى او بندگى كنندگان تو از بندگان تو، من اگر چه پيش نفرستادم چيزهائى
را كه پيش فرستادند بندگان تو او را از عملهاى خوب پس به تحقيق كه پيش فرستادم من وحدانيت تو را و منكر شدن ضد و ند و شبه تو را، آمدم من تو را از درهاى آن چنانى كه امر فرمودى تو اينكه آمده شده باشى تو از آن درها، و نزديك مى شوم من به سوى تو به سبب چيزهائى كه نزديك نمى شود احدى از تو مگر تقرب به واسطه ى آن چيزها.
تنبيهان: اول آن است كه از اين فقرات چنان استفاده شود، مجرد ايمان به خدا و تصديق اولياء با توبه كفايت مى كند در اسلام و عدم دخول در نار و در عمل اسلام را مدخليت نيست چنانچه جماعتى را اعتقاد همين است در اسلام.
دوم، آن است كه ابواب كه در فقره مذكور است عبارت از ائمه عليهم السلام است چنانچه در جلى از روايات وارد است كه مائيم ابواب ايمان، و مائيم ابواب هدايت مائيم بابى كه امتحان مى كند خدا عباد را به ما.
را كه پيش فرستادند بندگان تو او را از عملهاى خوب پس به تحقيق كه پيش فرستادم من وحدانيت تو را و منكر شدن ضد و ند و شبه تو را، آمدم من تو را از درهاى آن چنانى كه امر فرمودى تو اينكه آمده شده باشى تو از آن درها، و نزديك مى شوم من به سوى تو به سبب چيزهائى كه نزديك نمى شود احدى از تو مگر تقرب به واسطه ى آن چيزها.
تنبيهان: اول آن است كه از اين فقرات چنان استفاده شود، مجرد ايمان به خدا و تصديق اولياء با توبه كفايت مى كند در اسلام و عدم دخول در نار و در عمل اسلام را مدخليت نيست چنانچه جماعتى را اعتقاد همين است در اسلام.
دوم، آن است كه ابواب كه در فقره مذكور است عبارت از ائمه عليهم السلام است چنانچه در جلى از روايات وارد است كه مائيم ابواب ايمان، و مائيم ابواب هدايت مائيم بابى كه امتحان مى كند خدا عباد را به ما.
شرح: يعنى پس از آن عقب آوردم اين اقرار به توحيد را به بازگشتن به سوى تو، و قبول نمودن ذلت و خوارى به سوى تو، و حسن ظن به سوى تو و اعتماد به چيزهائى كه در نزد تو است و جفت نمودم من او را به اميد تو آن چنان اميدى كه كم است نااميد شدن بر آن اميد اميد دارنده ى تو
اللغه: الاستكانه خوارى و زارى نمودن.
بائس: بدى دارنده از باس.
تلوذ: ملتجى شدن.
استطاله: گردن كشى نمودن. داله نوازش به عمل خود نمودن چنانكه در حديث است المدل لا يصعد عمله.
سئوال مى نمايم من تو را سئوال نمودن حقير ذليل درد دارنده محتاج ترسنده پناه گيرنده با همه ى اينها ترس دارنده و زارى كننده و پناه گيرنده و التجاءكننده نه سركشى كننده به تكبر متكبران، نه بلندى كننده ام به نوازش اطاعت اطاعت كنندگان نه سركشى كننده ام به شفاعت شفاعت كنندگان.
شرح: پس اى كسى كه تعجيل نمى كند با بدكاران، و منع نكند اسراف كنندگان را، اى كسى كه منت مى گذارد به درگذشتن لغزش كنندگان، و تفضل مى نمايد به مهلت دادن معصيت كاران
اللغه: ذره مثل مورچه است از كوچكى به چشم نمى آيد.
يعنى: من بعد از همه ى اينها كمترين كمتران و خوارترين خواران مانند ذره بلكه كمتر از آن.
اللغه: نده به معنى زجر و منع.
اقاله: در گذشتن، عثر: لغزش.
منم بدكار اعتراف كننده و معصيت كننده ى لغزنده،
منم آن كسى كه اقدام نموده است بر تو در حالت جرئت كننده،
منم آن كسى كه عصيان نمود تو را در حالت عمد و قصد،
منم آن كسى كه پنهان نموده است از بندگان تو و آشكار كرده است بر تو،
منم آن كسى كه ترسيده است از بندگان تو و ايمن دانست خود را از تو،
هاب: من الهيب به معنى خوف و ترس.
منم آن كسى كه نترسيد از بزرگى و سلطنت تو و نترسيد از غضب تو،
گنهكار بر نفس خود
منم گرو گذاشته به بلاء خود،
منم قليل الحياء،
منم دراز رنج.
عناء: به معنى رنج و مشقت.
شان: امر، فطت من النوط به معنى تعليق و ربط.
شرح: قسم مى دهم تو را به حق كسى كه برگزيده ى از جهت كار خود، به حق كسى كه وصل نمودى طاعت او را به طاعت خود و آن كسى كه گردانيدى معصيت او را مثل معصيت خود، به حق كسى كه قرين ساخته ى تو دوستى او را به دوستى خود و كسى كه بسته ى دشمنى او را به دشمنى خود.
........................
