اخلاق و كردار ناپسند
بخشی از دعای ششم صحیفه سجادیه :
پناه ببرید به خداوند بزرگ از
اللغه: تداول از دول به معنى دور زدن و چرخيدن و تلك الايام نداولها يعنى مى چرخانيم با فرقه ى وقتى و با ديگر در وقت ديگر.
تداول الايدى يعنى گرفتن دستها بر سبيل ترتب.
قاده: كشيدن مهار.
ازمه: جمع زمام به معنى لگام.
استحواذ: غلبه.
تفريط: بيرون رفتن از مرتبه.
تعاطى: اخذ نمودن و گرفتن.
تغرير: فريب دادن.
يعنى: اين منزل كسى است كه گرفته است او را دستهاى گناه و كشيده است او را لجامها و مهارهاى معاصى، و مسلط و غالب شده بر او شيطان پس
تقصير نمود از آنچه كه به او امر فرمودى از حيث تفريط، و جاى آورد آنچه را كه نهى فرمودى او را از آن از حيث فريب
مثل نادان به قادر بودن تو بر او يا مثل آنكه انكار دارد فضل احسان تو را بر او.
تنبيه: بدان كه او فى قوله او كالمنكر مانعه الخلو است يعنى ارتفاع هر دو نشايد و اما اجتماع ممكن است كسى كه مخالف ديگرى شود در مطلوبات و مبغوضات يا از براى آن است كه او را نزد او سلطنت و قدرتى نيست كه از مخالفت او خائف باشد از اينجا است كه در قيامت خطاب به عصاه جن و انس رسد كه اگر قدرت داريد از قطرهاى زمين و آسمانها فرار كنيد يا براى اينكه او را ولى نعم خود ندانيد كه نعم او باعث گردد بر عدم عصيان از اينجا است كه در بعضى از مقامت در مقام عتاب به انسان مى فرمايد چرا كفران نعمت مى كنيد و شكر آن نمى كنيد؟.
اللغه: تقشع به معنى آشكار شدن.
الاعراب: حتى احتمال دارد متعلق به قصر و تعاطى باشد يا متعلق به استحوذ و تداول، موءملا وثقه احتمال حال و تميز در هر دو هست.
يعنى: بر آن صفت عصيان ماند تا آنكه زمانى كه باز شد از براى او بينائى هدايت و منكشف شد از او ابرهاى كورى و عالم شد به آنچه ظلم كرده است به سبب آن نفس خود را، و فكر نموده است در امورى كه مخالفت پروردگار خود بدان نموده، پس ديد بزرگى عصيان او را بزرگ و عظمت مخالفت او را عظيم
تنبيه: قوله فراى نسخه مختلف است در قرائت در هر دو موضع لفظ كثير واقع است و در بعض نسخ لفظ كبير است و آن انسب است به حسب معنى لفظ كبير است نه كثير و فرق ما بين كبير و كثير آن است كه كبير استعمال شود بر علو مرتبه و شرف و كثير اطلاق شود بر اوزان و مقادير و نحو آن.
و از فروق آنها اين است كه كبير استعمال شود در ذى اجزاء و كثير در ذى افراد يقال قوم كثير و جمع كثير و رجل كبير و شخص كبير.
پس روى آورد به جانب تو در حالتى كه آرزو دارنده است به تو، طلب اجابت كننده است از تو، برگرداننده است ميل خود را به سوى تو براى اعتماد به تو.
........................
