اخلاق و كردار ناپسند
بخشی از دعای ششم صحیفه سجادیه :
پناه ببرید به خداوند بزرگ از
اللغه: حط از بالا به پائين آمدن و آوردن، قدر به فتحتين يعنى مقدار و مساوى
الاعراب: الا حططتنى استثناء مفرغ مستثنى منه محذوف اى حال من الحالات و ضمير قدرها راجع به عز هست اگر چه لفظ مذكر است لكن تعبير به مونث شود اى درجه ابداء مونث در مذكر بابيست واسع در معنى اشاره به آن نموده.
يعنى: اى خداى من رحمت بفرست بر محمد و آل او و بلند نكن مرا در ميان مردم مرتبه ى در حالى از حالات مگر اينكه پائين آورى مرا نزد خودم مثل آن درجه و ايجاد نكن از براى من عزت ظاهرى در حالى از حالات مگر اينكه ايجاد كنى از براى من خوارى باطنى نزد نفس من به قدر عزت يعنى خود را كسى ندانم و خود را عدم صرف دانم تا اينكه سبب فخر و كبر و عجب حاصل نشود.
اللغه: تمتع انتفاع.
زيغ: انحراف و ميل نمودن، رشد، صواب و حق، بذله: به كسر باو فتح لام عبارت از جوانمردى و عطا از روى طيب، نفس مرتع چراگاه،
مقت: دشمنى.
الاعراب: ماء مصدريه زمانيه اى مدت كون عمرى، فاء در فاقبضنى رابط داخله بر جواب شرط.
يعنى: اى خداى من رحمت بفرست بر محمد و آل او و نفع بده تو مرا به راه مستقيم كه بدل نكنم به آن راه يعنى معاوضه به آن راه نكنم به باطل و راه حقى كه منحرف نشوم از آن و نيت صواب و حقى كه شك نكنم در آن، و زندگانى بده مرا مادامى كه بوده باشد زندگانى من مصروف در راه تو پس اگر بوده باشد زندگانى من چراگاه شيطان پس بگير مرا به سوى خودت پيش از آنكه سبقت بگيرد دشمنى تو به سوى من يا اينكه محكم شود غضب تو بر من.
ايقاظ: فرق ما بين سبقت مقت و استحكام غضب به حسب ظاهر روشن نيست و از شارحين چيزى به نظر نرسيده و گمانم كه اين دو فقره اشاره به دو صنف از عقوبت است اول عقوبت دنيوى و ثانى عقوبت اخروى و لذا از آن تعبير به غضب و از اين تعبير به سبق شده.
تنبيه: اسباب نقصان عمر و زيادتى آن وجوهى هست كه از اخبار استفاده شود مثل صله ى رحم و قطع آن، صدقه و ترك آن، و صلوه در مسجد سهله و اسفار زياده و همچنين دعا بر زيادتى عمر كردن و نقصان شاهد اين فقره از دعاى امام (ع) كه طلب امانت مى كند از خدا اگر دعا سبب نبود طلب نمى نمودند.
............................
