• بخشی از دعای شانزدهم
1- خداوند هر كس را كه پس از توكل به او، درباره فقرش شكایت به
بل در اين مقام از براى اضراب نيست زيرا كه اضراب عبارت از انتقال غرضى است به غرض ديگر و در اين مقام چنين نيست بلكه در مقام از براى ابتدا است زيرا كه در تلو او جمله واقع شده.
شنيع: فعل قبيح را گويند، آثار جمع اثر به معنى نقل نمودن و منه الماثور و الاثر عنه (ع) و به معنى علامت نيز آمده.
يعنى: بلكه من اى خداى من پيش ترم از حيث گناه و قبيح ترم از حيث علامات و نقلها و زشت ترم از حيث كارها.
تهور: داخل شدن در امرى است به بى باكى و بى مبالاتى.
تيقظ: آگاهى و بيدارى و فطانت و باهوش بودن.
ارتقاب: انتظار كشيدن ذنوبا و افعالا و ارتقابا و تيقظا همه ى اينها تميزاند از براى رفع از نسب.
يعنى: و سخت ترم در باطل از حيث بى باكى و بى مبالاتى و ناتوانترم نزد بندگى نمودن تو از حيث آگاهى و بيدارى و كمترم مر وعيد تو را از حيث بيدارى و انتظار.
غرض از اين فقرات آن است كه آنچه كه لازم عبوديت و بندگى است در من نيست كه گويا خود مرا مكلف به طاعت و عبوديت نمى دانم و با صفت تجرى هر چه مى خواهم به جا مى آورم.
ان مصدريه است خود و ما بعد موول به مصدر هستند اى من احصائى او اقدارى من در من ان احصى تفضيليه است كه در مفضل عليه داخل شده است.
يعنى: از اينكه به شمارم من براى تو عيبهاى خود را يا قادر باشم من بر ياد آوردن من گناهان خود را، بدان كه اين نحو كلمات در السنه ى عرف از علما و غير علما شايع و بسيار است لكن اشكال معروف نيز معروف است و او آن است كه در افعل تفضيل شرط است كه مفضل و مفضل عليه دو شى ء و دو كس باشند و در فقرات مذكوره تفضيل نفس خود داد از حيث بسيارى گناه بر خود از جهت شمردن اين چه معنى دارد و چگونه خواهد بود؟ در جواب اشكال وجوهى نقل شده:
اول: آن است كه ان مصدريه به معنى الذى است اى اكثر ذنوبا من الذى پس مفضل و مفضل عليه دو كس هستند.
دويم: آن است كه ان مصدريه و فعل بعد از او را تاويل به مصدر باشد بعد از آن مصدر را تاويل به وصف مى نمائيم پس مفضل عليه در مقام من محصى لك خواهد بود پس مفضل و مفضل عليه دو كس خواهند بود.
سيم: آن است كه افعل تفضيل در امثال مقام به معنى ابعد است مفضل عليه متروك و محذوف و من تفضيليه نيست بلكه متعلق به افعل تفضيل است زيرا كه او متضمن ابعد است پس تقدير كلام چنين خواهد بود كه انا ابعد الناس من الاحصاء.
............................
