تعالى عن ذلك علوا كبيرا
توئى خدا، نيست خدائى مگر تو كه اين صفت دارد سابق است بر هر شى ء و لا حق است بر هر مخلوق و معدود.
توئى خدا، نيست خدا مگر تو خدائى كه اين صفت دارد نزديك است و قريب است در حالت علو و بلندى خود رفعت دارد حالت نزديكى خود.
توئى خدا نيست خدائى مگر تو خدائى كه اين صفت دارد صاحب عظمت و شرافت و سلطنت و پادشاهى و ثناء.
تنبيه: فقره ى قبل از فقره ى اخير كنايه از اين است كه علم او محيط به تمام ما سواى خود هست نه فرض قريب شود كه خبر از بعد نداشته باشد يا به عكس.
تعالى عن ذلك علوا كبيرا
توئى خدا، نيست خدائى مگر تو كه اين صفت دارد سابق است بر هر شى ء و لا حق است بر هر مخلوق و معدود.
توئى خدا، نيست خدا مگر تو خدائى كه اين صفت دارد نزديك است و قريب است در حالت علو و بلندى خود رفعت دارد حالت نزديكى خود.
توئى خدا نيست خدائى مگر تو خدائى كه اين صفت دارد صاحب عظمت و شرافت و سلطنت و پادشاهى و ثناء.
تنبيه: فقره ى قبل از فقره ى اخير كنايه از اين است كه علم او محيط به تمام ما سواى خود هست نه فرض قريب شود كه خبر از بعد نداشته باشد يا به عكس.
تعالى عن ذلك علوا كبيرا
توئى خدا، نيست خدائى مگر تو كه اين صفت دارد سابق است بر هر شى ء و لا حق است بر هر مخلوق و معدود.
توئى خدا، نيست خدا مگر تو خدائى كه اين صفت دارد نزديك است و قريب است در حالت علو و بلندى خود رفعت دارد حالت نزديكى خود.
توئى خدا نيست خدائى مگر تو خدائى كه اين صفت دارد صاحب عظمت و شرافت و سلطنت و پادشاهى و ثناء.
تنبيه: فقره ى قبل از فقره ى اخير كنايه از اين است كه علم او محيط به تمام ما سواى خود هست نه فرض قريب شود كه خبر از بعد نداشته باشد يا به عكس.
تعالى عن ذلك علوا كبيرا
اللغه: الانشاء الايجاد انشاء شى ء ايجاد شى ء را گويند.
سنخ: بيخ شى ء را گويند اسناخ الاسنان اصولها.
مثال: نمونه.
ابتداع: اختراع شى ء تازه.
احتذاء: باب افتعال از حذو به معنى متابعت و اقتداء مثل حذ و النعمل با لنعل.
تقدير: اندازه كردن و خلق كردن و حكم كردن.
اللغه: الانشاء الايجاد انشاء شى ء ايجاد شى ء را گويند.
سنخ: بيخ شى ء را گويند اسناخ الاسنان اصولها.
مثال: نمونه.
ابتداع: اختراع شى ء تازه.
احتذاء: باب افتعال از حذو به معنى متابعت و اقتداء مثل حذ و النعمل با لنعل.
تقدير: اندازه كردن و خلق كردن و حكم كردن.
تيسير: مقابل تعسير به معنى آسان كردن و فراهم آوردن و مهيا كردن اسباب.
تدبير: ملاحظه ى عواقب امور نمودن.
التركيب: ما در ما صورت و دبرت مى تواند موصوفه شود صورت و دبرت صفت او شوند و او مقدر به شى ء، و مى تواند موصوله شود لكن عايد صله محذوف باشد
بلا احتذاء: مى تواند ظرف لغو باشد متعلق بابتدعت و مى تواند ظرف مستقر شود متعلق به عامل مقدر كه حال از جهت فاعل ابتدعت شود.
شرح: يعنى توئى خدائى كه نيست خدائى مگر تو آن چنان كسى كه ايجاد اشياء كردى بدون اصل و ماده، صورت بندى شى ء را كه اين صفت داشت صوره داده شده بود بدون نمونه، ايجاد مخترعات كردى بدون متابعت و اقتداء توئى كه اندازه كردى هر شى ء را اندازه كردنى و آسان كردى هر شى ء را آسان كردنى.
تدبير ما دون تو كردى تدبير كردنى.
تيسير: مقابل تعسير به معنى آسان كردن و فراهم آوردن و مهيا كردن اسباب.
تدبير: ملاحظه ى عواقب امور نمودن.
التركيب: ما در ما صورت و دبرت مى تواند موصوفه شود صورت و دبرت صفت او شوند و او مقدر به شى ء، و مى تواند موصوله شود لكن عايد صله محذوف باشد
بلا احتذاء: مى تواند ظرف لغو باشد متعلق بابتدعت و مى تواند ظرف مستقر شود متعلق به عامل مقدر كه حال از جهت فاعل ابتدعت شود.
شرح: يعنى توئى خدائى كه نيست خدائى مگر تو آن چنان كسى كه ايجاد اشياء كردى بدون اصل و ماده، صورت بندى شى ء را كه اين صفت داشت صوره داده شده بود بدون نمونه، ايجاد مخترعات كردى بدون متابعت و اقتداء توئى كه اندازه كردى هر شى ء را اندازه كردنى و آسان كردى هر شى ء را آسان كردنى.
تدبير ما دون تو كردى تدبير كردنى.
اعانه: كمك كردن.
وزر: به معنى بار و عمل وزير: يعنى بار بردار وزير سلطان را وزير گويند زيرا كه او حامل اثقال و زحمات سلطان است از اين قبيل است قوله تعالى: و لا تزر وازره وزر اخرى.
يعنى: هر كه بار خود برمى دارد بار كسى ديگر بر نخواهد داشت.
حافظ: عيب خوبان مكن اى زاهد پاكيزه سرشت
كه گناه دگران بر تو نخواهند نوشت
شاهد: بيننده.
نظير: دور نيست در اين مقام به معنى نظركننده باشد نه شبيه.
توئى آن كس كه اعانت نكرد تو را در امر خلقت تو شريكى، و برنداشت در شان و شغل تو حامل و باربردارى، نبود تو را در امر خلقت تو بيننده و نگاه كننده ى
حتم: به معنى وجوب.
نصف: به كسر نون و قيل مثلثه النون يعنى انصاف كردن مقابل جور و ظلم.
توئى آن كس كه اراده كرده ى تو پس مى شود واجب آن چيزى كه اراده كرده ى حكم كردى پس عدل است آن چيزى كه حكم كردى، حكم كردى پس انصاف است آن چيزى كه حكم كردى.
ارشاد: بعضى را توهم آن شد كه قوله (ع) قضيت و حكمت اين دو فقره تاكيد هم هستند و اين توهم فاسد است زيرا كه در قضاء مزبور عدل است قضاء او در حكم فرد انصاف است حكم تو ظاهر آن است قضاء در افعال خود باشد و حكم در افعال عباد شاهد بر مقال در حاق قضاء الزام خوابيده است و در حاق حكم الزام نيست حكم اعمست تامل.
اللغه: حوى به معنى احاطه كردن و فرا گرفتن مكان يا عبارت است از سطح محيط حاوى محيط بر سطح محوى يا فراغ مرهوم على اختلاف.
عيا، من باب تعب عيى يعيى به معنى عجز آمد زمان.
تقدير: اندازه گرفتن.
التركيب: لام در قوله لسلطان مى تواند به معنى عند باشد و مى شود به معنى
اللغه: حوى به معنى احاطه كردن و فرا گرفتن مكان يا عبارت است از سطح محيط حاوى محيط بر سطح محوى يا فراغ مرهوم على اختلاف.
عيا، من باب تعب عيى يعيى به معنى عجز آمد زمان.
تقدير: اندازه گرفتن.
التركيب: لام در قوله لسلطان مى تواند به معنى عند باشد و مى شود به معنى
مقابله باشد و مى شود تعديه باشد در اين صورت قيام به معنى طاقت است چنانچه از اساس نقل شد.
عددا: تميز است امدا مفعول.
شرح: يعنى تو آن كسى هستى كه محيط نمى شود تو را مكان، و نمى ايستد مقابل پادشاهى تو پادشاهى، عاجز نمى كند تو را دليل و بيان، توئى آن كسى كه شمارنده هستى هر شى ء را از حيث عدد، و گردانيدى از جهت هر شى ء زمان و مدتى، و اندازه كردى هر شى ء را اندازه اى.
تنبيه: خلاقيت و آلهيت آن است كه غالب بر هر شى ء و هر شى ء مغلوب او عالم به هر شى ء از هر جهت از جهات او و مكان او جهت او نباشد اگر جهتى از اين جهات در آن نباشد نمى تواند واجب الوجود بودن چنانچه در محلش مبين شد
مقابله باشد و مى شود تعديه باشد در اين صورت قيام به معنى طاقت است چنانچه از اساس نقل شد.
عددا: تميز است امدا مفعول.
شرح: يعنى تو آن كسى هستى كه محيط نمى شود تو را مكان، و نمى ايستد مقابل پادشاهى تو پادشاهى، عاجز نمى كند تو را دليل و بيان، توئى آن كسى كه شمارنده هستى هر شى ء را از حيث عدد، و گردانيدى از جهت هر شى ء زمان و مدتى، و اندازه كردى هر شى ء را اندازه اى.
تنبيه: خلاقيت و آلهيت آن است كه غالب بر هر شى ء و هر شى ء مغلوب او عالم به هر شى ء از هر جهت از جهات او و مكان او جهت او نباشد اگر جهتى از اين جهات در آن نباشد نمى تواند واجب الوجود بودن چنانچه در محلش مبين شد.
.........................
