• بخشی از دعای 20
- عدل گستر باشید.
- خشم خود را فرو خورید.
- فتنه‌ها و خصومت را خاموش
انسان داراى طبيعت ويژه اى است كه همواره در برابر كمالات حيرت انگيز و عظمت هاى خيره كننده ، سخت خاضع است و آن گاه كه خود را در محضر پر شكوه و ابهت يك قدرت شكست ناپذير بيابد ، بقاى خود را در پناه اتكا به او ، بلكه در فنا و محو در وجود او مى بيند ، تا از رهگذر اتحاد وجودى با او به يك قدرت غيرقابل منازعه تبديل شود و تلاش او اين است كه خود را مثل او كند و چنان شخصيتى را جايگزين شخصيت فعلى خود كند . ريشه ى تقليدهاى نادرست و حساب نشده ى زياد در طول تاريخ نيز گواه اين است و ريشه ى همه ى آنها ، حب كمال مطلق و برتر است .
در هر حال ، اگر انسان در تشخيص مصداق كمال اشتباه نكند ، در تكامل و پيشرفت خواهد بود و چه بسا موجب تلاش دو چندان او براى رسيدن به درجات كمال گردد ، اما اگر الگوى عظمت و قدرت و كمال ، مجازى و قابل زوال باشد ، خضوع در برابر او به محدوديت و زوال مى انجامد . بر خلاف موردى كه الگو كامل و بى نهايت و قدرت ، بى زوال باشد و افزون بر اين ، فرد بفهمد كه سود و زيان ، كمال و نقصان ، عزت و ذلت ، مرگ و زندگى ، فقر و غنا و وجود و عدم او در دست آن قدرت مطلق است . در اين صورت ، اولا : انسان ناچار در برابر او زبان تضرع و انابه مى گشايد و ثانيا : با التجاى عملى به وى ، در حقيقت به منبع قدرت و كمال بى زوال متصل مى گردد .
نگارنده خاطره اى از استاد علامه ى طباطبائى رحمه الله به ياد دارد كه گوياى همين مطلب است : روزى استاد حديثى را نقل فرمودند كه طى آن امام معصوم فرموده بود : من فهميدم در مقابل عظمت خدا بسيار كوچك و در نهايت ضعيف هستم ، بلكه از هر كمى كم تر و از هر ذليلى خوارترم . آن گاه حضرت علامه فرمود : «اين حالت زمانى به وجود آمد كه مقام امامت به آن بزرگوار منتقل شده بود و در اثر آن ، كمال معرفت به عظيم ترين مراتب اسما و صفات حضرت خداوندى براى آن حضرت حاصل گرديد.»
اكنون اگر امام سجاد عليه السلام در اين فراز ، حقيقت مقام عبوديت خود را به طور كامل شهود كرده است و به عرض حضرت ربوبى عرضه مى دارد : «انى عبدك المسكين المستكين الضعيف الضرير الحقير المهين الفقير الخائف المستجير.» همگى ره آورد شهود و دريافت احاطه ى وجود حضرت حق بر اركان و اجزاى عالم هستى است و از رهگذر اين شهود ، خود را در همه ى ابعاد به پروردگارش وابسته مى بيند .
اصولا در قالب يك تناسب معكوس مى توان گفت : هر چه امام معصوم خود را كوچك تر و ناتوان تر و خوارتر ببيند ، دليل بر عظمت معرفت و وسعت بيشتر دامنه ى علم اوبه صفات حضرت احديت - جل و علا - خواهد بود.روش ممتاز تربيتى دعاهاى امامان عليهم السلام
اكنون مى توان اوج بى خبرى و خام انديشى كسانى را دريافت كه مفاد ادعيه ى نورانى ما را مورد نقد قرار داده اند و گفته اند : «در تمامى اين دعاها ناتوانى هاى انسان به رخ او كشيده مى شود و در اثر تكرار اين جملات ، انسان به ضعف و سستى و بى ارادگى سوق داده مى شود» . در واقع ، اين سخنان از عدم دريافت حقايق متعالى اسلام سرچشمه مى گيرد و چنين فردى نمى داند كه قدرت هاى غرورآميز بريده از خداوند قهار و جبار هر چند در ظاهر چشم گير بنمايند ، اما سخت محدود و زوال پذيراند ، ولى آن كس كه در حال دعا خود را در محضر خالق جهان آن چنان كوچك مى بيند كه حقيرتر از خود در عالم وجود نمى يابد ، در مقابل طاغوتيان - كه بساط عدل و قسط را در جامعه در هم مى پيچند - چنان ايستادگى مى كند كه هر ناظر آگاه به تاريخ را به حيرت مى اندازد ؛ چنان كه امام سجاد عليه السلام پس از شهادت پدرش آن چنان كوبنده و پر صلابت سخن راند كه دستگاه خبيث اموى را متزلزل كرد و هم چون شهادت پدر بزرگوارش در تاريخ اثر ماندگار گذارد .
آرى ، زاهدان و مناجات گران شبانگاهان ، آگاهان و شجاعان روزند كه هرگز از غيرخدا نمى هراسند ؛ يعنى در مقابل گردن كشان مقاوم و قوى و در مقابل خداوند متعال ، ضعيف و ذليل و عبد صالح مى باشند . بنابراين ، اگر زمينه ى تربيتى دعاها را فراموش نكنيم و در فلسفه ى وجودى مكتب بزرگ اسلام تأمل روا داريم ، به سياست مدبرانه و حكيمانه ى شارع عالى قدر اسلام پى مى بريم و روش تربيتى اين آيين الهى را مى شناسيم .
آرى ، مكتب تربيتى اسلام از زاهد و ساجد شب ، شير غران و عارف آگاه روز مى سازد ، ولى پيروان مكتب هاى ديگر غالبا تابع زور و تملق اند و در برابر حاكمان دور از انصاف مطيع و منقاد و در برابر خداى حكيم عليم ، ياغى و گردن كش اند .
اللهم صل على محمد و آله ، و لا تجعلنى ناسيا لذكرك فيما أوليتنى ، و لا غافلا لاحسانك فيما أبليتنى ، و لا آئسا من اجابتك لى و ان أبطأت عنى ، فى سرآء كنت أو ضراء ، أو شدة أو رخاء ، أو عافية أو بلاء ، أو بؤس أو نعماء ، أو جدة أو لأواء ، أو فقر أو غنى ؛
خدايا ! بر محمد و خاندان او درود فرست و فراموشى ذات اقدست را در حال گشايش نصيب من مگردان و در حال آزمايش و بلا مرا از احسانت غافل مخواه و در هيچ حال - در گشايش يا تنگى ، در سختى يا عافيت ، در بلا و بيچارگى ، يا نعمت و فراخى و سرانجام در حال تهيدستى يا توانگرى - از پاسخ خود نوميدم مكن ، هر چند پاسخ گويى ات به تأخير افتد.
..........................
