نیاز و نیازمند
• بخشی از دعای 12
ای حاجتمندان! بدانید كه برای حوائجتان جز در خانه
نكته ى جالب در اين فراز آن است كه حضرت تمام عنايت خود را به قلب معطوف ساخته و همه ى درخواست هايش از خداوند سبحان در مورد قلب است ؛ چرا كه ارزش يك انسان در گرو همان چيزى است كه قبله ى قلب او شده و تمام همت خود را براى رسيدن بدان به كار گرفته است .
به غير دل كه عزيز و نگاه داشتنى است
جهان و هر چه در او هست واگذاشتنى است
تعبيرات بسيار عجيبى درباره ى دل و قلب در آيات و روايات و كلمات بزرگان و تربيت شدگان مكتب قرآن به چشم مى خورد ؛ مثلا در روايت آمده است :
ان قلب المؤمن عرش الرحمان ؛
قلب مؤمن ، عرش خداوند مهربان است .
در حديث ديگر چنين وارد شده است :
القلب حرم الله فلا تسكن حرم الله غير الله ؛
قلب حرم خدا است ، پس در آن غيرخدا را جاى مده .
معيار ستايش افراد در قرآن كريم گرايش صحيح قلبى افراد است ؛ چنان كه مى فرمايد:
(و من يؤمن بالله يهد قلبه)؛
كسى كه به خدا ايمان دارد ، قلبش هدايت يافته است .
نيز مى فرمايد :
(يوم لا ينفع مال و لا بنون الا من أتى الله بقلب سليم)؛
قيامت روزى است كه مال و عيال و فرزندان در آن سودمند نيست ، جز آن كه فرد در محضر حضرت حق ، قلب سالم و تربيت شده اى را تقديم دارد .
و آن جا كه فردى را سرزنش مى كند ، قلب او را فاسد برمى شمرد :
(و لا تطع من أغفلنا قلبه عن ذكرنا)؛
به رأى آن كسى كه قلب او از ياد ما غافل است گوش مسپار .
نيز مى فرمايد :
(ما جعل الله لرجل من قلبين فى جوفه)؛
خداوند متعال در درون انسان دو قلب قرار نداده است .
يعنى قلب ظرفى است كه شرافت و تمام حقيقت انسانى به او بستگى دارد و قيمت انسان مساوى با ارزش آن است . آيا با اين حال ، سزاوار است كه مركز ياد غيرخدا باشد ؟ راستى ارزش هيچ چيز در آن حد نيست كه قلب انسان را پر كند و اگر انسان ناآگاه دريچه ى قلب خود را به روى همه چيز و همه كس باز كند ، خطاى سهمگينى مرتكب شده است و جمال جان را به كم ترين ثمنى واگذارده است و خداوند متعال هرگز به دلى كه در گرو مهر و ياد بيگانه است ، رغبت نخواهد فرمود.
با دو قبله در ره مقصود نتوان زد قدم
يا هواى دوست بايد يا هواى خويشتن
خلاصه آن كه ، تمام حقيقت آدمى را همان چيزى تشكيل مى دهد كه قلب را به تصرف خود درآورده است .
ده بود آن نه دل كه اندر وى
گاو خر باشد و ضياع عقار
خود رها كرده اى ، از آنى گم
خود ندانسته اى ، از آنى خوار
در حديث شريف نيز آمده است : «لامرئ ما نوى.» ؛ يعنى نصيب هر كس آن چيزى است كه در دل ، جاى داده است .
اى برادر ، تو همان انديشه اى
ما بقى هم استخوان و ريشه اى
دو نفر را تصور كنيد كه ظاهر هر دو انسانى است ، ولى يكى مشغول به دنيا و امور مادى و قلبش سرشار از حب شهوات و اميال و آمال و آرزوهاى حيوانى است و ديگرى قلبش فارغ و تهى از محبت پستى ها و آكنده از محبت و عشق به خدا و ابديت است و يك پارچه تمام وجود خود را به مبدأ محبوب و عزيزى واگذاشته است كه برتر از همه چيز و منبع همه ى خوبى ها است . هر يك از اين دو ، در منتهى اليه انسانيت قرار گرفته اند ؛ يكى در آستانه ى حيوانيت و ديگرى در آستانه ى فرشته بودن . اين دو آن قدر به راه خود ادامه مى دهند و از يكديگر دور مى شوند ، تا عاقبت دو حقيقت متباين و به تمام حقيقت جداى از يكديگر شده و يكى پست تر از حيوان و ديگرى برتر از ملك مى گردند .
گر در طلب گوهر كانى ، كانى
ور در پى جست و جوى جانى ، جانى
من فاش كنم حقيقت مطلب را
هر چيز كه در جستن آنى ، آنى
خدايا ، درود بى پايان خود را بر روح طيب و پاك حضرت سيد ساجدين عليه السلام نثار فرما كه عميق ترين حقايق عرفانى و پوشيده ترين گوهر معرفتى را در قالب دعا به امت انتقال داده است . اين ، خود از بزرگ ترين كرامت هاى معصومان - عليهم صلوات الله - مى باشد . آن چه در لا به لاى اصطلاحات عميق عرفان نظرى و در دسترس افراد معدودى قرار دارد و با عمرى تلاش حاصل مى گردد ، به نحو كامل تر و دقيق تر و به صورت حديث ، دعا ، زيارت ها ، نامه ها و خطبه ها ، در اختيار امت قرار داده اند ، به گونه اى كه هر فرد به قدر ظرفيت و استعداد خود مى تواند از آن منبع پرثمر استفاده كند .
و اجعل تقواك من الدنيا زادى ، و الى رحمتك رحلتى ، و فى مرضاتك مدخلى ، و اجعل فى جنتك مثواى ، و هب لى قوة أحتمل بها جميع مرضاتك ، و اجعل فرارى اليك ، و رغبتى فيما عندك ، و ألبس قلبى الوحشة من شرار خلقك ، و هب لى الأنس بك و بأوليائك و أهل طاعتك ؛
خدايا ! پرواى خودت را زادم و حركت به طرف خود را سفرم و رضايتت را مقصدم و بهشت را جايگاهم قرار ده و نيرويى به من عطا كن كه همه ى آن چه را كه از آن خشنودى به جاى آورم و فرارم را از هر ناملايمات به سوى خودت مقدر فرما و رغبتم را در آن چه نزد تو است قرار ده و روحم را از شرور خلق بى زار كن و با من انس به خود و اوليا و اهل طاعتت را كرامت فرما.
........................
