• بخشی از دعای شانزدهم
1- خداوند هر كس را كه پس از توكل به او، درباره فقرش شكایت به
و جعل لكل روح منهم قوتا معلوما مقسوما من رزقه لا ينقص من زاده ناقص و لا يزيد من نقص منهم زايد خداى تعالى براى هر روح و نفسى رزق خاصى قرار داده است؛ هر كه را روزى فراوان عنايت كرد، كسى را قدرت بر كم كردن آن نيست. و هر كه را روزى اندك عنايت كرد، كسى را قدرت بر ازدياد آن نيست.
از كلمه روح كه حقيقت حيات را تشكيل مى دهد فهميده مى شود كه مقصود از رزق، تنها مسايل مادى يا مشتهيات نفسانى نيست، بلكه خداى متعال آنچه را كه روح لازم دارد - اعم از لوازم حيات معنوى و حيات مادى - تأمين فرموده است؛ پس هم چنان كه نان و آب و هوا و لباس و مسكن روزى او بوده و از اوست، شنيدن و ديدن و فهميدن و قدرت بر عمل نسبت به حقايق معنوى - كه حيات جاويدان انسانى را تأمين مى كند - نيز جملگى از قسم روزى هايى است كه قائم به اعطاى اوست.
ولى آنچه معلوم است يا بايد دانست، آن است كه روزى تنها به جمع نمودن اموال و املاك نيست، زيرا چه بسيار ثروت ها كه گذشتگان براى آن امانتدارى بيش نبودند. نيز به جمع كتب و فراگيرى و حفظ مسايل علمى نيست، بلكه چه بسيار از پژوهشگران كه در ضبط و حفظ علوم كوشيدند و از تمام گنجينه علمى خود استفاده اى نبردند؛ بلكه روزى واقعى آن است كه جزء وجود انسان قرار گيرد، لذا اگر مجموعه اى از اموال جمع شود، ولى بخل انسان اجازه مصرف آن ها را ندهد و يا مزاج ناسازگار و مريض مانع از استفاده از آن ها گردد، در حقيقت اين شخص از تمام اموالى كه جمع كرده - و به اعتبار ذهنى خود همه را مال خود مى داند - هيچ بهره اى نبرده و هيچ روزى اى از اين مجموعه نداشته است، زيرا روزى آن است كه از گلوى انسان فرورفته و جزء وجود او گردد و گرنه، براى وانهادن چه سنگ و چه زر!
بشنو اين نكته كه خود را ز غم آزاده كنى
خون خورى گر طلب روزى ننهاده كنى
همين نكته، عينا در روزى هاى معنوى نيز هست؛ مثلا گاهى عالم زاده اى در كتابخانه اى چندين هزار جلدى زندگى مى كند كه هزاران كتاب علمى در فنون مختلف در قفسه هاى آن چيده شده است؛ كتاب هايى كه شايد براى بسيارى به دست آوردن آن ها ميسور نباشد، ولى حتى يك نقطه از مجموعه ى اين كتاب ها نصيب آن عالم زاده نيست و خداى تعالى براى او روزى معنوى قرار نداده است. اگر دقيق تر فكر كنيم مى بينيم كه چه بسا بر تمام كتب موجود هم تسلط يافته است، ولى حرفى از آن بر جان او ننشسته و در به كار بستن اين علوم سخت محروم بوده و يك حرف از آن همه علوم و آگاهى با دل و جان او متحد نگرديده است.
علم چندانكه بيشتر خوانى
چون عمل در تو نيست نادانى
در واقع، اين فرد از علومى كه در سينه خود جاى داده روزى و بهره اى ندارد. حتى ممكن است عده بسيارى از او استفاده كرده و هدايت يافته باشند، ولى خود او - نعوذ بالله - گرفتار عذاب اليم جهالت است. اين جاست كه پيوسته بايد از خدا خواست كه بر روزى مادى و روحى و معنوى ما بيفزايد؛ كه اگر اراده او نباشد، لقمه در كام فرو نرود و دانش به قلب و جان ننشيند؛ زيرا چنان كه فرموده است، روزى مقدر او را نه كس تواند اضافه كند و نه نقصان وارد سازد، فقط خود اوست كه توان همه چيز را در يد قدرت خود دارد.
.............................
