• بخشی از دعای 20
- عدل گستر باشید.
- خشم خود را فرو خورید.
- فتنه‌ها و خصومت را خاموش
امام سجاد عليه السلام در اين دعا به بيان نياز انسان در همه ى زمينه ها به پروردگار و ناگزير بودن او از رجوع به درگاه خداوند سبحان پرداخته و دليل و فلسفه ى اساسى اين نياز را در فقر ذاتى او و غناى مطلق حضرت حق برشمرده و با تعبيرهاى دل انگيز به اين كه هيچ يك از خلايق توانايى برآوردن حاجت هاى او را ندارند ، اشاره نموده است و با عبارت هاى زيبا خواسته هاى خود را از خداوند متعال درخواست نموده است .
اللهم يا منتهى مطلب الحاجات ، و يا من عنده نيل الطلبات ؛
خداوندا! اى آن كه منتهاى همه ى درخواست هايى و اى كسى كه رسيدن به همه ى آرزوها فقط در محضر تو ميسور است !
تسليم تكوينى همه ى موجودات در برابر قدرت حق
آن چه امام سجاد عليه السلام در اين عبارت آورده است ، خود تفسير بسيارى از آيات است ، از جمله :
1. (له ما فى السموات و ما فى الأرض ألا الى الله تصير الأمور)؛
هر آن چه در آسمان ها و زمين است ، ملك حضرت خداوندى است و تمامى آنها به سوى درگاه او در حركت اند .
2. (اليه يرجع الأمر كله)؛
همه ى امور به سوى او باز مى گردد.
3. (ثم الى ربكم مرجعكم)؛
بازگشت شما به سوى پروردگارتان است .
4. (الى الله المصير)؛
دگرديسى همه چيز، تها به سوى خداست .
5. (له ملك السموات و الأرض و الى الله ترجع الأمور)؛
سلطنت آسمان و زمين فقط از آن او است و همه چيز به سوى خدا باز مى گردد.
6. (و له أسلم من فى السموات و الأرض)؛
آن چه در آسمان و زمين است ، مطيع فرمان او است .
همه ى اين آيات به صراحت ، كليد هر حركت و سكون نظام هستى را تنها در يد قدرت حضرت رب العالمين مى داند : يعنى از قعر زمين گرفته تا بلنداى آسمان ها ، همه چيز تكوينا تسليم محض قدرت غير متناهى او هستند .
توحيد افعالى و مؤثر بودن تام حضرت حق
گذشته از نكته ى ياد شده ، مفاد آيات زير و ايات فراوان مشابه آن ، موثر بودن تام و انحصارى حضرت حق و باطل الذات بودن ما سوى الله است كه خداوند متعال مى فرمايد :
1. (مثل الذين اتخذوا من دون الله أولياء كمثل العنكبوت اتخذت بيتا و ان أوهن البيوت لبيت العنكبوت لو كانوا يعلمون)؛
مثل كسانى كه جز خدا را به عنوان سرپرست خود برگزيده اند ، همانند عنكبوتى است كه خانه اى براى خود ساخته و در آن پناه گرفته است و حال آن كه سست ترين خانه - اگر بفهمند - خانه ى عنكبوت است .
2. (و لا تدع من دون الله ما لا ينفعك و لا يضرك)؛
هرگز غير خدا را كه سود و زيانى به تو نمى رساند، به يارى مطلب.
3. (و الذين يدعون من دونه لا يستجيبون لهم بشى ء)؛
كسانى كه غير خدا را به يارى مى خوانند ، هرگز خواسته ى آنان را اجابت نمى كنند .
4. (و الذين يدعون من دون الله لا يخلقون شيئا و هم يخلقون)؛
تمام آن چه غير از خدا مى خوانند ، هرگز آفريدگار چيزى نيستند ، بلكه همگى آفريده اند .
5. (ذلك بأن الله هو الحق و أن ما يدعون من دونه الباطل)؛
بدانيد كه خداوند حق ثابت است و غير او ، هر چه مى خوانيد ، باطل و پوچ است .
در علم كلام از اين واقعيت ، يعنى موثر تام و انحصارى ربوبى و باطل الذات بودن ماسوا به توحيد افعالى تعبير شده است كه از مهم ترين معارف دينى به شمار مى آيد و از جمله اسرارى است كه از راه سير از علت ها و معلول هاى ظاهرى به باطن و ريشه ى هستى كه خداوند متعال است ، مى توان بدان پى برد.
..............................
