اخلاق و كردار ناپسند
بخشی از دعای ششم صحیفه سجادیه :
پناه ببرید به خداوند بزرگ از
حضرت سجاد عليه السلام در اين دعا از خداوند متعال فرجام نيك را درخواست نموده است و به همين دليل ، اين دعا «خواتم الخير» ناميده شده است . بيم از فرجام بد ، مهم ترين نگرانى است كه صاحب دلان ، آگاهان و عارفان هيچ گاه از آن غافل نبوده و در هر حال و در هر درجه از معرفت ، دل آنان از خوف و خشيت خالى نيست و پيوسته در حسرت از دست رفتن عمر و بيم از آنيده به سر مى برند؛ از اين رو ، اولياى دين اين موضوع را دشوارترين مسئله پيش روى تقواپيشگان دانسته اند و قضاياى تاريخى حيرت انگيز گواه اين مطلب است .
سرنوشت «ابن سعد» كه در جنگ صفين جزو سربازان اميرمؤمنان عليه السلام بود و زخمى شد، نمونه ى عبرت آموزى است . اگر او در جنگ صفين به شهادت رسيده بود ، از پرافتخارترين مردان تاريخ مى شد ، ولى اين سعادت را نيافت و عمر نكبت بارش به درازا انجاميد تا عاقبت ، ننگين ترين واقعه ى تاريخى به دست او رقم خورد.
از اين رو ، ما نيز نبايد از رفتار و كردار خود لحظه اى غافل شويم ، زيرا آينده ى هر فرد را گذشته هاى او مى سازد و فرجام هر كار، زاييده ى آغاز آن است .
در هر حال ، فرازهاى پايانى اين دعا ، به درخواست سرانجام نيكو اختصاص دارد و در فرازهاى آغازين اين دعا به عنوان مقدمه اى براى فرازهاى پايانى ، به مسائلى مانند : لزوم ذكر در تمام مراحل آن ، سپاس گزارى از خدا و اطاعت از حضرت حق و خوددارى از نافرمانى و معصيت و گناه ، پرداخته شده است .
يا من ذكره شرف للذاكرين ، و يا من شكره فوز للشاكرين ، و يا من طاعته نجاة للمطيعين ؛
اى كسى كه ياد او مايه ى برترى ذاكران و سپاس وى سبب پيروزى شاكران و فرمان برى از او موجب نجات اطاعت كنندگان است .
آثار ياد خدا
امام الساجدين عليه السلام در اين فراز ، ذكر خداوند متعال را مايه ى شرافت و برترى بندگان و سپاس گزارى از پروردگار را سبب پيروزى آنان و طاعت الهى را موجب نجات و سعادت مطيعان برشمرده است . اين گونه شناخت ، چنان راه و روش بندگى را به انسان مى آموزد كه هرگز پارسايان مبتلاى به عجب و خودپسندى نمى توانند بدان نايل گردند، چرا كه هر كس در ذكر و نيايش و خضوع در عبادت بيشتر بكوشد ، بايسته است شكرگزارى در حق خداى خود را افزون كند .
چنان كه قرآن كريم مى فرمايد :
(قل لا تمنوا على اسلامكم بل الله يمن عليكم أن هداكم للايمان)؛
بگو : بر من منت مگذاريد كه اسلام آورده ايد ، بلكه خداوند بر شما منت مى گذارد كه شما را به ايمان رهنمون گردانيد .
و اين به دليل آن است كه فوايد ذكر و طاعت به ياد كننده و اطاعت كننده باز مى گردد نه به خداوند ، زيرا او غنى مطلق و از همه چيز و همه كس بى نياز است و ماسواى او به او نيازمند و وابسته اند.
بنابراين ، اگر خداوند متعال مى فرمايد : (فاذكرونى أذكركم؛ مرا ياد كنيد تا من نيز از شما ياد كنم .) از آن رو است كه بندگان با ياد خدا استعدادهاى فراوان خود را در مغرض فعليت قرار داده و شايسته ى توجهات ويژه ى حضرت حق مى گردند.
.....................
